Borač - put u središte zemlje

Tekst i fotografije: Dušan Stojanović

Razvlačilo se dugo toplo leto kao savski šlep. Uglavnom smo vreme provodili u samom gradu ili u njegovoj bližoj okolini. Jezero u Šumaricama ili Vodojaža u Grošnici... Moja bivša devojka Jasna je imala čudan običaj da joj stvari stoje svuda po sobi u nekoj interfazi njenog spremanja. Jednog od tih dana sam ugledao "Magazin" nedeljne "Politike",. i to broj u kome su pisali o selu Borač u Gruži. Nisam reagovao jer sam taj broj više puta čitao, ali već sutradan me je Jasna zvala i pitala šta mislim o tome da odemo biciklom do Borča... Zašto baš Borač?

Borač nije obično šumadijsko selo. Prvo, to je selo kroz koje put ne prolazi, već se u njemu završava. To je selo čiji se stanovnici bave turizmom tako da su dvorišta sa lepo uređenim travnjacima, cvetnim lejama i obaveznim objektom stare arhitekture kao što su vajat ili kačara. Boračka reka je čista i nezagađena, puna mrene i klenova, seoska škola je uredna i bez grafita. No ono što se naročito izdvaja i čime se ponose meštani, jeste Borački krš.

Borački krš (515m) se prostire sa leve strane Boračke reke, desne pritoke Gruže, na površini od 52 hektara. Čini ga jako strmi, stenoviti i razriveni deo vulkanskog masiva Ješevca (902m). Delovanjem spoljašnjih sila (vode, vetra i topote) od eruptivnih stena dacita i andezita stvoreni su neobični erozivni mikrooblici reljefa - takozvani glavuci - koji pitomoj Gruži daju obeležje divljine a nas planinare podsećaju na Durmitor. Pomenuti glavuci predstavljaju jedinstven prirodni fenomen u Šumadiji, a ima ih u raznim oblicima poput piramide, kupe, stubova, kule, igle, tornjeva, ploča i nazupčenih grebena.

Posebnu pažnju na Boračkom kršu privlači kriva ploča dužine 2,9m, širine 3,4m i obima 7,3m. Do Krive ploče je dosta otežan pristup, ali nagrada za onoga ko do nje stigne je jedinstven pogled koji puca preko cele Gruže. Na najvišem vrhu Krša nalaze se ostaci temelja srednjevekovnog Boračkog grada. Predstavljao je važan vojni, kulturni i politički centar države despota Stefana Lazarevića. Grad je porušio Murat II 1438.god. za vreme osvajanja Srbije kada je porušio i grad u Čestinu i dvor despota Stefana Lazarevića u Belom polju.

Borački krš

U podnožju krša je mala srednjevekovna crkva koja je sagrađena 1433. godine, na samom kršu, a 1553. je premeštena na današnji plato. Treba napomenuti da je izgrađena od boračkog kamena koji je korišćen i za gradnju manastira Kalenića. Volovi su vukli kamen od Borča do Kalenića i na pola puta su se odmarali tako što je istovarivan kamen, i na tom mestu je izgrađen manastir Kamenac. (Više detalja o crkvi možete naći ovde.)

Kao što vidimo ovaj deo Šumadije je nekada davno bio prekriven vulkanima a potoci lave su se slivali sa krša tokom današnje Boračke reke, koja je i bila najjači razlog naše posete.

A sada evo nekoliko fotografija koje pokazuju kako smo putovali do Borča i kako smo se tamo proveli:

Pogled na krš

Tako to izgleda u jednom dvorištu u Borču

Eto dragi moji, tako je nama bilo jednog lepog letnjeg dana.

Dule,
maj 2002.